डॉ. ए. पी.जे. अब्दुल कलाम
डॉ. ए. पी.जे. अब्दुल कलाम हे प्रख्यात भारतीय वैज्ञानिक, अभियंता आणि भारताचे 11 वे राष्ट्रपती होते. त्यांनी देशातील काही महत्त्वाच्या संस्थांमध्ये (डीआरडीओ आणि इस्रो) सेवा बजावली. 1998 च्या पोखरन -2 अणु चाचणीतही त्यांनी महत्त्वपूर्ण भूमिका बजावली होती. डॉ. कलाम हे भारताच्या अंतराळ कार्यक्रम आणि क्षेपणास्त्र विकास कार्यक्रमात सहभागी होते. या कारणास्तव त्यांना "मिसाईल मॅन" असेही म्हणतात. 2002 मध्ये कलाम हे भारताचे राष्ट्रपती म्हणून निवडले गेले आणि 5 वर्षांच्या कार्यकाळानंतर ते शिक्षण, लेखन आणि सार्वजनिक सेवेत परत गेले. भारताचा सर्वोच्च नागरी सन्मान भारतरत्न यांच्यासह अनेक प्रतिष्ठित पुरस्कारांनी त्यांचा सन्मान करण्यात आला.
Apj Kalam Mahiti |
◆ सुरुवातीचे जीवन
अवुल पाकीर जैनुलअबिदिन अब्दुल कलाम यांचा जन्म 15 ऑक्टोबर 1931 रोजी रामेश्वरम, तामिळनाडू येथे मुस्लिम कुटुंबात झाला. त्याचे वडील जैनुलअबीदीन एक नाविक होते आणि आई अशियम्मा गृहिणी होती. त्यांच्या कुटुंबाची आर्थिक परिस्थिती चांगली नसल्याने बाल कलाम आपल्या वडिलांच्या आर्थिक मदतीसाठी शाळेनंतर वृत्तपत्र वितरीत करीत असत. शालेय जीवनात कलाम अभ्यासामध्ये सामान्य होते पण काहीतरी नवीन शिकण्यास नेहमी इच्छुक होते. त्यांच्यात काहीतरी नवीन शिकण्याची भूक होती आणि त्यासाठी ते शिक्षणावर तास अन तास देत असत.
त्यांनी आपले शिक्षण रामनाथपुरम श्वार्ट्ज मॅट्रिक स्कूलमधून पूर्ण केले आणि त्यानंतर तिरुचिरापल्ली येथील सेंट जोसेफ कॉलेजमध्ये पुढील शिक्षणासाठी प्रवेश घेतला. मुलाच्या काॅलेजप्रवेशासाठी लागणारे पैसेही त्यांच्या वडिलांकडे नव्हते. बहिणीने स्वतःचे दागिने गहाण ठेवून त्यांना पैसे दिले होते. तेथून 1944 मध्ये भौतिकशास्त्रात पदवी मिळवली. त्यानंतर ते 1955 मध्ये मद्रासला गेले, तेथे त्यांनी एरोस्पेस अभियांत्रिकीचा अभ्यास केला. सन 1960 मध्ये कलाम यांनी मद्रास इन्स्टिट्यूट ऑफ टेक्नॉलॉजीमधून अभियांत्रिकीचे शिक्षण पूर्ण केले.
◆ कारकीर्द
कलाम यांनी मद्रास इन्स्टिट्यूट ऑफ टेक्नॉलॉजीमधून अभियांत्रिकीचा अभ्यास पूर्ण केल्यानंतर वैज्ञानिक म्हणून संरक्षण संशोधन व विकास संघटनेत (डीआरडीओ) सामील झाले. कलाम यांनी भारतीय लष्करासाठी छोट्या हेलिकॉप्टरची रचना करून आपल्या कारकीर्दीची सुरूवात केली. डीआरडीओमध्येच काम करत असल्याने त्यांचे समाधान होत नव्हते. कलाम हे पंडित जवाहरलाल नेहरू यांनी स्थापन केलेल्या भारतीय अंतराळ संशोधन समितीच्या भारतीय राष्ट्रीय समितीचे सदस्यही होते. यावेळी त्यांना प्रसिद्ध अवकाश वैज्ञानिक विक्रम साराभाई यांच्याबरोबर काम करण्याची संधी मिळाली.
1969 मध्ये त्यांची भारतीय अवकाश संशोधन संस्था (इसरो) मध्ये बदली झाली. येथे त्यांची भारताच्या उपग्रह प्रक्षेपण वाहन प्रकल्पाचे संचालक म्हणून नियुक्ती झाली. या प्रकल्पाच्या यशाच्या परिणामी 1980 साली भारताचा पहिला उपग्रह 'रोहिणी' पृथ्वीच्या कक्षेत पाठविण्यात आला. इस्रोमध्ये सामील झाल्यामुळे त्यांनी उपग्रह प्रक्षेपित केला तेव्हा हा कलामच्या कारकीर्दीचा सर्वात महत्वाचा टर्निंग पॉईंट होता. वाहन प्रकल्पाचे काम करत असताना त्यांना वाटले की जणू ते तेच कार्य करीत आहेत जे त्यांना अपेक्षित होते.
1963-64 दरम्यान त्यांनी अमेरिकेच्या अंतराळ संस्था नासालाही भेट दिली. अणू शास्त्रज्ञ राजा रमन्ना यांच्या देखरेखीखाली भारताने पहिली अणु चाचणी केली, त्यांनी कलाम यांनाही 1974 मध्ये पोखरण येथे अणुचाचणी पाहण्यासाठी आमंत्रित केले. सत्तर आणि ऐंशीच्या दशकात, डॉ कलाम आपल्या कार्य आणि यशस्वीतेमुळे भारतात खूप प्रसिद्ध झाले. त्यांची कीर्ती इतकी वाढली होती की तत्कालीन पंतप्रधान इंदिरा गांधी यांनी त्यांच्या मंत्रिमंडळाची मंजुरी न घेता काही गुप्त प्रकल्पांवर काम करण्यास परवानगी दिली.
डॉ. कलाम यांच्या देखरेखीखाली भारत सरकारने महत्वाकांक्षी 'इंटीग्रेटेड गाइडेड मिसाइल डेवलपमेंट प्रोग्राम’' सुरू केला. ते या प्रकल्पाचे मुख्य कार्यकारी होते. या प्रकल्पातून देशाला अग्नि आणि पृथ्वी सारख्या क्षेपणास्त्रे देण्यात आल्या आहेत.
जुलै 1992 ते डिसेंबर 1999 पर्यंत डॉ. कलाम हे पंतप्रधानांचे वैज्ञानिक सल्लागार आणि संरक्षण संशोधन व विकास संघटनेचे (डीआरडीओ) सचिव होते. याच काळात दुसऱ्या अणुचाचणीच्या वेळी त्यामध्ये त्यांनी महत्त्वपूर्ण भूमिका बजावली. आर. चिदंबरम यांच्यासमवेत डॉ. कलाम हे प्रकल्प संयोजक होते. यावेळी प्राप्त झालेल्या मीडिया कव्हरेजमुळे त्यांना देशातील सर्वात मोठे अणु वैज्ञानिक बनले.
1988 मध्ये डॉ. कलाम यांच्यासह हृदय चिकित्सक सोमा राजू यांनी कमी किमतीत 'कोरोनरी स्टेंट' विकसित केला. त्यास 'कलाम-राजू स्टेंट' असे नाव देण्यात आले.
◆ भारताचे राष्ट्रपती
संरक्षण वैज्ञानिक म्हणून त्यांची कामगिरी आणि कीर्ती लक्षात घेता एन. डी. ए. 2002 साली युती सरकारने त्यांना राष्ट्रपती पदाचे उमेदवार केले. त्यांनी प्रतिस्पर्धी लक्ष्मी सहगलचा मोठ्या फरकाने पराभव केला आणि 25 जुलै 2002 रोजी भारताच्या 11 व्या राष्ट्रपती पदाची शपथ घेतली. डॉ. कलाम हे देशाचे तिसरे राष्ट्रपती होते ज्यांना राष्ट्रपती होण्यापूर्वीच त्यांना भारतरत्न देण्यात आले होते. तत्पूर्वी, डॉ राधाकृष्णन आणि डॉ. झाकीर हुसेन यांना राष्ट्रपती होण्यापूर्वी 'भारतरत्न' देण्यात आले होते.
त्यांच्या कार्यकाळात त्यांना 'लोकांचे राष्ट्रपती' म्हटले गेले. कार्यकाळ संपेपर्यंत त्यांनी दुसर्या टर्मची इच्छादेखील व्यक्त केली पण राजकीय पक्षांमध्ये मत नसल्यामुळे त्यांनी हा विचार सोडून दिला. बाराव्या राष्ट्रपती प्रतिभाताई पाटील यांच्या कार्यकाळानंतर संभाव्य राष्ट्रपती म्हणून त्यांचे नाव पुन्हा एकदा चर्चेत आले परंतु एकमत नसल्यामुळे त्यांनी उमेदवारीचा विचार सोडला.
Apj Kalam information in Marathi |
◆ सेवानिवृत्तीनंतरचे जीवन
राष्ट्रपती पदावरून सेवानिवृत्तीनंतर डॉ. कलाम शिक्षण, लेखन, मार्गदर्शन आणि संशोधन यासारख्या कामांमध्ये गुंतले होते आणि इंडियन इन्स्टिट्यूट ऑफ मॅनेजमेंट, शिलांग, इंडियन इंस्टिट्यूट ऑफ मॅनेजमेंट, अहमदाबाद, इंडियन इंस्टिट्यूट ऑफ मॅनेजमेंट, इंदूर इत्यादी सारख्या संस्थांशी संबंधित होते. याव्यतिरिक्त, ते बेंगळुरूच्या भारतीय विज्ञान संस्थान, फेलो, भारतीय अंतराळ विज्ञान आणि तंत्रज्ञान संस्था, तिरुअनंतपुरम, अण्णा युनिव्हर्सिटी, चेन्नई चे चेन्सलर, एरोस्पेस अभियांत्रिकीचे प्राध्यापक होते.
कलाम हे नेहमीच देशातील तरुणांबद्दल आणि त्यांचे भविष्य कसे सुधारतील याबद्दल बोलत असत. या संदर्भात त्यांनी भ्रष्टाचार निर्मूलन करण्याच्या उद्दीष्टाने देशातील तरूणांसाठी “मी काय देऊ शकतो” हा उपक्रम सुरू केला. देशातील तरुणांमधील त्यांची लोकप्रियता लक्षात घेता, त्यांना 2 वेळा (2003 आणि 2004) 'एम.टी.व्ही. 'यूथ आयकॉन ऑफ द ईयर अवॉर्ड' साठीही नामांकन देण्यात आले होते.
2011 साली रिलीज झालेला 'आय एम कलाम' हा हिंदी चित्रपट त्यांच्या जीवनावर आधारित आहे.
डॉ. कलाम यांनी अध्यापनाव्यतिरिक्त अनेक पुस्तकेही लिहिली आहेत, जी 'इंडिया 2020: अ व्हिजन फॉर द न्यू मिलेनियम', 'विंग्स ऑफ फायर: अग्निपंख', ‘इग्नाइटेड माइंडस: अनलीशिंग द पॉवर विदिन इंडिया’, 'मिशन इंडिया' अशी अनेक पुस्तके लिहिली आहेत.
◆ मृत्यू
27 जुलै 2015 रोजी इंडियन इन्स्टिट्यूट ऑफ मॅनेजमेंट, शिलाँग येथे शिकवत असताना त्यांना हृदयविकाराचा झटका आला, त्यानंतर कोट्यवधी लोकांचे लाडके आणि आवडते डॉ. अब्दुल कलाम यांचे निधन झाले.
◆ डॉ. ए. पी.जे. अब्दुल कलाम यांचे विचार
आपल्या ध्येयात यशस्वी होण्यासाठी आपल्या ध्येयासाठी आपण एकाग्र असणे आवश्यक आहे.
आपण अपयशी ठरल्यास कधीही हार मानू नका कारण अपयश म्हणजे शिकण्याचा प्रथम प्रयत्न होय.
आपल्या सर्वांमध्ये समान प्रतिभा नाही. पण, आपल्या सर्वांमध्ये आपली कौशल्ये विकसित करण्याची समान संधी आहे.
आपण आपले भविष्य बदलू शकत नाही, परंतु आपण आपल्या सवयी बदलू शकतो आणि आपल्या सवयी आपले भविष्य बदलू शकतात.
एखाद्याला हरविणे खूप सोपे आहे, परंतु एखाद्याला जिंकणे खूप कठीण आहे.
तुमच्या पहिल्या विजयानंतर विश्रांती घेऊ नका कारण जर तुम्ही दुसर्या वेळी अयशस्वी झालात तर, तुमचा पहिला विजय फक्त नशिबामुळे झाला असे म्हणायला अधिक ओठ वाट पाहत आहेत.
जर तुम्हाला सूर्यासारखे चमकायचे असेल तर प्रथम सूर्यासारखे झिजयला शिका.
तुमचा उत्तम शिक्षक तुमची शेवटची चूक आहे.
विज्ञान ही मानवतेसाठी एक सुंदर भेट आहे, आपण त्यास विकृत करू नये.
स्वप्ने आपण झोपेत पाहत ती नाहीत तर स्वप्ने ते असतात जे आपल्याला झोपू देत नाहीत.
डॉ. ए. पी.जे. अब्दुल कलाम यांचा प्रेरणादायी जीवनप्रवास आवडल्यास नक्की शेयर करा..
✒️ आपल्या भाषेत मराठी भाषेत 🇮🇳